باز يافت پيشرفته اطلاعات

بازیافت پیشرفته اطلاعات پاك شده در كامپیوتر

اطلاعاتی كه بر روی كامپیوتر توسط عواملی مانند صدمات سخت افزاری، پاك كردن و فرمت كردن از بین می روند، لزوماً غیر قابل دسترس محسوب نمی شوند. غیر قابل دسترس بودن اطلاعات بدین معناست كه سیستم عامل دیگر به آنها دسترسی ندارد. در چنین حالتی، اغلبِ آنها را می شود با برنامه های خاص و سرویس های پیشرفتة بازیافت اطلاعات دوباره برگرداند. هزینة بازیافت این اطلاعات، بسته به میزان خسارت وارد شده متفاوت است.

به عنوان مثال، تصور كنید كه یك Laptop 3 روز در یك نهر آب قرار گرفته، یا حریق، همة كامپیوترها و Raid-System ها را سوزانده و آب كرده است، هارد با سر و صدای زیادی كه از خود تولید می كند، از Head-Crash كردن خود خبر می دهد، ویروسی اطلاعات را پاك، Master Boot Record را نابود یا باعث بروز اشتباه در فایل سیستم می شود. حتی خود Clean-Up-Utility بعضی اوقات فایل های مهم را از هم جدا می كند. گاهی هم خود كاربران وقتی كه در حالتهای عصبی قرار می گیرند، پارتیشنی را به اشتباه فرمت یا دایركتوری را پاك می كنند.ما در این مطلب قصد داریم روشهایی که با آنها می شود کاری کرد که هارد دچار صدمه نشود را برای شما توضیح بدهیم و همچنین روشهایی برای برگرداندن اطلاعات پاک شده شما.پس با ادامه مطلب همراه ما باشید ...

بازیافت پیشرفته اطلاعات پاك شده در كامپیوتر

اطلاعاتی كه بر روی كامپیوتر توسط عواملی مانند صدمات سخت افزاری، پاك كردن و فرمت كردن از بین می روند، لزوماً غیر قابل دسترس محسوب نمی شوند. غیر قابل دسترس بودن اطلاعات بدین معناست كه سیستم عامل دیگر به آنها دسترسی ندارد. در چنین حالتی، اغلبِ آنها را می شود با برنامه های خاص و سرویس های پیشرفتة بازیافت اطلاعات دوباره برگرداند. هزینة بازیافت این اطلاعات، بسته به میزان خسارت وارد شده متفاوت است.

به عنوان مثال، تصور كنید كه یك Laptop 3 روز در یك نهر آب قرار گرفته، یا حریق، همة كامپیوترها و Raid-System ها را سوزانده و آب كرده است، هارد با سر و صدای زیادی كه از خود تولید می كند، از Head-Crash كردن خود خبر می دهد، ویروسی اطلاعات را پاك، Master Boot Record را نابود یا باعث بروز اشتباه در فایل سیستم می شود. حتی خود Clean-Up-Utility بعضی اوقات فایل های مهم را از هم جدا می كند. گاهی هم خود كاربران وقتی كه در حالتهای عصبی قرار می گیرند، پارتیشنی را به اشتباه فرمت یا دایركتوری را پاك می كنند.
تحقیقات نشان می دهند كه صدمات سخت افزاری با 44% بیشترین سهم را در پاك شدن و گم شدن اطلاعات دارند. سایر علتها به ترتیب عبارتند از: 32% به كار گیری فرامین اشتباه توسط كاربر، 14% خطاهای برنامه و 7% ویروس های كامپیوتری.
هنگام بروز چنین مشكلاتی اغلب كاربران موضوع را تمام شده فرض كرده و تسلیم آن می شوند. زیرا تصور می كنند كه این اطلاعات، دیگر از دست رفته است. اما واقعیت، چیز دیگری است.

اگر فقط اشتباهات منطقی در ابزار ذخیرة اطلاعات ( شامل هارد، دیسكت، CD و ... ) به وجود بیاید، حتی خود شخص در این زمینه می تواند با نرم افزارهای مناسبی اطلاعات از دست رفته را دوباره بازیافت كند. كاربرانی كه فایل، دایركتوری یا پارتیشن هایی را به اشتباه پاك می كنند یا ابزار ذخیرة اطلاعات را دوباره فرمت می كنند، در واقع به خود اطلاعات ضربه نمی زنند. با اینكه اطلاعات، برای سیستم عامل و سرپرستی File System دیگر وجود خارجی ندارند، اما در واقع هنوز روی این ابزار ضبط اطلاعات قرار دارند و به راحتی و به طور كامل توسط Recovery-Utility قابل بازیافت هستند. بنابراین، نباید ابزار ضبط اطلاعات دور انداخته شود. CD-Rom های سوخته یا غیر قابل خوانده شدن هم نباید توسط كاربران دور انداخته شوند. به كمك برنامه های بازیافت اطلاعات، این اطلاعاتِ غیر قابل دسترس برای شخص دیگری قابل دسترس خواهند شد. بنابراین، كسی كه این ابزار ضبط اطلاعات را دور بیندازد، در قبال قرار گرفتن این اطلاعات در دست شخص دیگری مسئول خواهد بود.
قبل از اینكه عملیات نجات اطلاعات انجام شود، موارد زیر باید مدنظر قرار بگیرد. اگر مشخص نیست كه چه نوع صدمه ای باعث عدم دسترسی به اطلاعات شده است، كاربران باید خیلی مواظب باشند. زیرا كه ممكن است هنگام Restart كامپیوتر، سیستم، به واسطة ایجاد فایل های موقتی در سكتورهایی كه اشتباهاً كامپیوتر آنها را به صورت خالی فرض كرده، اطلاعات مهم را روی آن Overwrite كند؛ اطلاعاتی كه بعداً به سختی قابل بازیافت خواهند بود.
همچنین هنگام راه اندازی مجدد سخت افزار مثلاً هارد، این امكان وجود دارد كه حركت هد خواننده و نویسندة اطلاعات باعث، گم شدن گسترده تر اطلاعات شود. اصولاً هنگام بروز خطاهای فیزیكی هارد مانند Crash كردن هد، توصیه نمی شود كه شخصاً اقدام كنید. اگر این خطا تنها در ارتباط با خطاهای منطقی باشد، برنامه های بازیافت و نجات اطلاعات از هزینة بالای بازیافت آن در آزمایشگاهها جلوگیری می كند.
ویروسها و موارد دیگر اگر یك ویروس Master Boot Record یا(File Allocation able) FAT را تخریب كند، هارد اطلاعات را دیگر نمی تواند بخواند، اما خللی در ماهیت واقعی آنها داده نمی شود. چنین اطلاعاتی شبیه كتابی است كه شماره صفحه و فهرست ندارد و صفحات آن در هم و برهم است. یعنی همة كتاب موجود است، ولی چون نظم ندارد، عملاً غیر قابل استفاده است. كسی كه پس از پدیدار شدن خطای منطقی، نرم افزاری را دوباره نصب می كند، خطر Overwrite شدن روی اطلاعات قدیمی را افزایش می دهد. در چنین حالتی، یا نجات اطلاعات بسیار مشكل می شود یا اینكه فقط به كمك افراد متخصص در Recovery-Labor ها امكان پذیر می شود.
ابزارهای متعددی برای استفاده كاربران جهت بازیافت اطلاعات وجود دارند. این ابزارها، بسته به نوع برنامه، هم برای سیستم Dos وجود دارد و هم برای سیستم های وینــدوز 95 ، 98 ، Me ، NT و 2000 . R-Studio از ســری ابــزارهای R-Tool و File Recovery For Windows از سری تكنولوژی LC در حال حاضر برای ویندوز XP ارائه می شوند.
اصولاً امكان نجات اطلاعات بر روی دیسكت، هارد و نوارهای مغناطیسی به صورت محلی و از طریق شبكه با استفاده از اتصالات TCP/IP امكان پذیر است. علاوه بر این، برای محدوده های شبكه، راهكار خاصی وجود دارد، مانند Stellar Phoenix برای Novell Netware .
محصولاتی مانند File recovery For Windows ، سیستم های Raid و Soft-Raid را نیز پشتیبانی می كند. همچنین دارندگان دوربین های دیجیتالی به كمك آن می توانند اطلاعات پاك شده خود را تحت هر شرایطی بازیافت كنند، چون این تسهیلات نیز برای جایگزاری با Smart Media ، Compact Flash و Memory Sticks مناسب است.
فرمت به كار رفتة فایل سیستم، نقش تعیین كننده ای برای بازیافت اطلاعات ندارد. برای هر فرمت به كار رفته تحت ویندوز مانند NTFS,FAT32,FAT16,Fat12 و NTFS5 یك ابزار بازیافت مناسب وجود دارد. در همان حال كه File Scavanger جهت نجات فایل های پاك شده تحت NTFS به كار می رود، Easy Recovery 5.1 Professional تمامی فرمت ها را پشتیبانی می كند و مزیت آن، به شرطی كه فرمت فایل سیستمی كه در آن اطلاعات بازیافت شونده قرار دارند، مشخص باشد، سرعت بالای آن در بازیافت اطلاعات است. به علاوه Easy Recovery بازیافت در Raw-Modus را نیز امكان پذیر می سازد. در این حال به همه واحدهای فایل ها، یك شماره ویژه به عنوان اسم اختصاص داده می شود این شماره، پیدا كردن فایل های مشخص را مشكل تر می كند. اما این برنامه شاخص های فایل ها (Extension) را نزد خود نگه می دارد.



بازیافت فایل های خراب Office

اغلب ابزارهای بازیافت مانند Final Data Enterprise ، اطلاعات را بدون توجه به فرمت فایل كنونی آنها دوباره بازیافت می كند. R-Studio همچنین فایل های فشرده و كدگذاری شده را بازیافت
می كند.
محتوای برنامه Office-Recovery-Suite 2.0 Professional عبارت است از قراردادن یك ردیف از Add ها برای كاربردهای Excel , Access , Microsoft-Office Word و PowerPoint .
این نرم افزار پس از نصب، با فرمان Recover یك عملكرد بازیافت را در منوی File برنامه Office كنونی اجرا می كند. پس از فعال كردن دستور، كاربر فایلی را كه به عنوان مثال به واسطة حملة ویروسی، فروپاشی سیستم یا دستور اشتباه، آسیب دیده است، انتخاب و روی Open كلیك می كند.پس از آن، فایل هایی، كه اغلب آنها را اطلاعات فرسوده شده و بازیافت شده تشكیل می دهد، به خاطر مسائل حفاظتی در یك Document جدید نگهداری می شوند. به این ترتیب، این برنامه به فایل های مرجع خراب دوباره آسیب نمی زند. تحت Excel می شود بر حسب میزان خرابی فایل، تحت شرایطی ساختارهای جداول چند منظوره به همراه متن ها، مرجع ها، فرمت ها و دستورها را بازیافت كرد. از طرفی ابزارهای بازیافت برای استفاده از Office اجازه می دهند كه از اطلاعات نسخه های جدید Excel تحت یك نسخة قدیمی استفاده شود. درباره عملكردهایی مثل فرمت های مشخص كه فقط توسط Excel 2002 پشتیبانی می شوند، كاربران باید از Excel 97 صرفنظر كنند.



بازیافت E-Mail های پاك شده

برنامة Final-E-Mail یكی از برنامه هایی است كه برای بازیافت E-Mail های پاك شده و زیر مجموعه های آن شامل Sent , Draft , Folder Inbox یا Trash طراحی و ساخته شده است. تك تك فایل های .EML به همان اندازة فایل های .DBX و فرمت Folder های .DBX و .MBX كه مورد استفادة Outlook Express , Outlook و Eudora-Mail قرار می گیرد، قابل بازیافت هستند. همچنین برنامة Netscape Mail نیز پشتیبانی می شود.
پس از استارت Final-Data كه برنامه Final-E-Mail را نیز شامل می شود، اول باید درایوی كه E-Mail های گم شده در آن قرار دارند، انتخاب شود. از طریق منوی File به فرمان Find دسترسی می یابید. پس از آن باید شاخص فایلِ به كار رفته، مثلاً .DBX وارد شود و با اجرای دستور Find عملیات جستجو فعال شود. سپس این برنامه همة فایل های .DBX را لیست می كند.
Final-Data پس از نشان زدن فایل Outlook.dbx و انتخاب دستور Recover E-Mail File از طریق منوی Repair ، تك تك قسمتها شامل فرستنده، موضوع، اندازه و تاریخ فایل را لیست می كند. اكنون
E-Mail ها با اجرای دستور Recover توسط شخص قابل بازیافت است. همة این كارها تا زمانی عمل می كند كه اطلاعات جدید روی فایل های پاك شده قبلی جایگزین نشوند.


كمك های پیشرفته و حرفه ای

از آنجا كه امكان بازیافت هر فایل آسیب دیده ای وجود ندارد، قیمتهای بین 35 تا 1000 دلار آمریكا برای برنامه های نجات اطلاعات، كمی قابل تامل است. به همین خاطر، اغلب تولید كنندگان این برنامه ها، نسخه های آزمایشی این برنامه ها را جهت Download در اینترنت ارائه می كنند. اما این برنامه ها خیلی محدود هستند. برای مثال، به واسطة استفاده از این برنامه ها فقط نجات فایل هایی با حجم 4 ، 10 یا 15 كیلو بایت میسر است، ولی این برنامه ها مشخص می كنند كه چه فایل هایی تحت چه شرایطی قابل بازیافت هستند. نسخه های رایگان Ontrack ، ابزارهای ضبط اطلاعات را تحلیل می كنند، فایل هایی را كه با نسخة كامل قابل بازیافت می باشند، تست می كنند و به یك فایل اجازة بازیافت می دهند.
اگر خود محدودة اطلاعات آسیب دیده باشد، مثلاً به واسطة Overwrite یا خطاهای سخت افزاری مثل Crash هارد، آن وقت نجات اطلاعات در محلهای مورد نظر غیر ممكن است، ولی در اطراف قسمت آسیب دیده، سكتورهای سالم زیادی وجود دارد.
در اتاقهای مخصوص در آزمایشگاههای Ontrack , Vogan یا Ibas برای متخصصان این امكان وجود دارد كه اطلاعات درست را بازیافت كنند، بویژه در مورد كامپیوترهایی كه مدت زمان طولانی در آب دریا قرار گرفته باشند یا در آتش سوزی سوخته باشند ( صفحة هارد از كبالت و نیكل ساخته شده و تا دمای 700 درجه سانتیگراد تحمل دارد. در چنین حرارتی فقط مشتی خاكستر از خانه باقی خواهد ماند.)
برای آنالیز صفحات هارد، متخصصان Ibas از یك دستگاه ساخته شده به نام Pattern Analyzer استفاده می كنند. آنها توسط این دستگاه صفحات هارد را باز می كنند و به آن حركت دورانی می دهند كه كنترل شده نیز باشد. بدین ترتیب، عمل خواندن محدوده های كوچك و غیر آسیب دیده صفحة هارد امكان پذیر می شود.
هد خواننده را كه توسط دست قابل هدایت است و از طریق سیگنال های یك اسیلوگراف در مدار قرار می گیرد، می توان در مكان و موقعیت مورد نظر قرار داد. در محلهای خوانده شده روی هارد در قسمت هد خواننده، به خاطر مغناطیس موجود جریان الكتریسیته ایجاد می شود و در نتیجه، سیگنال های آنالوگ حاصل می شود. یك دستگاه الكترونیكی این سیگنال های آنالوگ را اندازه گیری و آنها را به اطلاعات دیجیتالی تبدیل می كند. به این ترتیب، علائم، فایل ها یا كلیه ساختارهای فهرست شده می توانند بازیافت شوند.
در حال حاضر، نجات اطلاعات در حالتهای شدید هزینة بالایی دارد. قبل از هر كاری، آنالیز اطلاعات آسیب دیده مطرح است. هم اكنون، فرایند بازیافت اطلاعات برای یك هارد نرمال توسط شركت Ontrack و Ibas 450 مارك هزینه در بر دارد. با این حال، شركت Ibas اگر در روند بازیافت اطلاعات موفق شود، هزینه را از شخص دریافت می كند. این كار شاید برحسب نوع اطلاعات به بیش از دهها هزار مارك بالغ شود.

�

پاك كردن مطمئن اطلاعات

گاهی اوقات، پاك كردن اطلاعات یك هارد به صورت غیر قابل بازیافت، مهم است برای مثال، زمانی كه بخواهید كامپیوتر خود را به شخص دیگری بفروشید. پاك كردن معمولی یا فرمت كردن، همان طور كه توضیح داده شد، از بازیافت مجدد آنها جلوگیری نمی كند. همچنین بكارگیری یك Degausser همیشه تخریب كامل را به همراه خواهد داشت؛ تا آنجا كه هارد، غیر قابل استفاده می شود.
برای پاك كردن همة آثار و علائم از روی هارد، ابزارهای خاصی لازم است كه همة اطلاعات هارد را به صورت فیزیكی پاك كند، ولی در عین حال به هارد ضربه نزند.
برای مثال Ibas با ابزار Expert Eraser چنین نرم افزاری را ارائه می دهد. این برنامه كه براساس سیستم عامل Dos كار می كند، مستقل از Bios و سیستم عامل، به واسطة دیسكت عمل می كند و با هر كامپیوتر سازگار با IBM با پروسسور 386 به بالا و 640 كیلو بایت RAM كار می كند. برنامه Expert Eraser هاردهای IDE و SCSI را به صورت اتوماتیك می شناسد. پس از نصب این برنامه، هارد به صورت غیر قابل برگشت پاك می شود و حتی متخصصان در آزمایشگاه در این حالت نیز هیچ اطلاعاتی را نمی توانند بازیافت كنند.


اقدامات پیشگیری كننده

برای اینكه كاربران در وضعیت اضطرار قرار نگیرند كه مجبور بشوند اطلاعات خود را دوباره بازیافت كنند، باید به نكات زیر توجه كرد.
• اطلاعات مهم باید همیشه حفاظت بشوند؛ به همین دلیل باید از آنها Backup تهیه كرد. همچنین توصیه می شود كه دوباره ذخیره شوند، مثلاً به روش دیگر یا در جای دیگری در كامپیوتر ضبط شوند. توجه كنید كه كامپیوتر را باید از تغییرات شدید آب و هوایی دور نگاه داشت.
• از وارد شدن صدمه و ضربه به كامپیوتر جلوگیری به عمل آورید. ضربات كوچك، وضعیت هارد را دگرگون می كند و هد ضبط و خواننده اطلاعات را از محل اصلی خود جا به جا می كند. اگر بدنة هارد باز شود خطر Head-Crash آن را تهدید می كند. با توجه به فاصله سر هد تا صفحة هارد كه بین 25 تا 50 نانومتر است، اثر انگشت یا حتی غبار هوا باعث Crash كردن آن می شود.
• فایل های مهم به هیچ وجه نباید در دایركتوری Root یا روی ابزارهای ضبطی كه پر هستند ذخیره شوند. در این حالت، بزرگترین خطر این است كه ویندوز اطلاعات آسیب دیده را با فایل های موقتی Overwrite كند.
• اگر واضح نیست كه كدام نوع خطا باعث گم شدن اطلاعات شده است، یا سر و صداهای غیر معمول خبر از مشكلات سخت افزاری می دهد، كاربران نباید خود وارد عمل شوند. در چنین حالتی Restart می تواند باعث گسترش مكانهای آسیب دیده شود و این موضوع باعث از دست رفتن اطلاعاتی می شود كه البته قابل بازیافت هستند.
• اطلاعات آسیب دیده نباید مستقیم مورد استفاده قرار بگیرند و دسترسی فقط از طریق یك ابزار ضبط اطلاعاتِ دیگر، موفقیت آمیز است. اطلاعاتی كه باید بازیافت شوند، بر روی این ابزار ضبط اطلاعات قرار می گیرند و به هیچ وجه روی ابزار ضبط اطلاعات خراب كه عمل پاك شدن روی آن واقع شده، قرار نمی گیرند.
• اگر انجام عملیات موفقیت آمیز نجات اطلاعات، هدف است، عمل Defragment بسیار مؤثر خواهد بود. اطلاعاتی كه Defrag شده اند، نسبت به اطلاعاتی كه به صورت پراكنده روی هارد ضبط شده اند، آسانتر و سریعتر قابل بازیافت هستند.